ПРАФЕСАР

Людміла Варанчыхіна

Зэльвенская зямля багата на вядомых, таленавітых, адданых справе людзей - патомных хлебаробаў, паэтаў, вучоных. Сёння мы хочам расказаць пра Людмілу Іванаўну ВАРАНЧЫХІНУ - ураджэнку г. п. Зэльва, прафесара, доктара хімічных навук.

Нарадзілася Людміла Іванаўна 22 лютага 1939 года ў г. Пушкін, Ленінградскай вобласці. У 1956 годзе Людміла закончыла Зэльвенскую сярэднюю школу і паступіла ў Ленінградскі дзяржаўны універсітэт на хімічны факультэт. Па накіраванню працавала ў г.Калініне ва Усесаюзным навукова-даследчым інстытуце сінтэтычных валокан. Затым вучоба ў аспірантуры Інстытута элементаарганічных злучэнняў Акадэміі навук СССР у г. Маскве. Пасля абароны кандыдацкай дысертацыі працавала ў Калінінскім дзяржаўным універсітэце старшым выкладчыкам, дацэнтам, а з 1985 года Людміла Іванаўна загадвала кафедрай арганічнай хіміі, абараніла доктарскую дысертацыю. Ёй прысвоена вучонае званне прафесара.

Людміла Іванаўна мае больш ста навуковых публікацый, у тым ліку адзінаццаць вынаходніцтваў, на якія выдадзены аўтарскія пасведчанні. Ёю напісаны шэраг вучэбных дапаможнікаў па курсу „Элементаарганічных хімій", метадычных дапаможнікаў для студэнтаў па спецыяльнасці „Хімія”. Яе выпускнікі – настаўнікі хіміі і навуковыя супрацоўнікі - працуюць не толькі ў Расійскай Федэрацыі, але і у Беларусі. Сярод яе былых вучняу - шэсць выпускнікоў Зэльвенскай сярэдняй школы, якія працуюць настаўнікамі ў Калінінскай і Гродзенскай абласцях.

У навуковыя інтарэсы Людмілы Іванаўны ўваходзіць хімія паверхнева-актыўных рэчываў (ПАР) (сінтэз, уласцівасці, прымяненне), якая ўяўляе сабой шырокі асартымент мыйных сродкаў, інгібітараў карозіі, бактэрыцыдных прэпаратаў, стымулятараў росту. Студэнты кафедры спецыялізуюцца менавіта па хіміі ПАР.

Навукова-даследчая работа, кіраўніком яком яна з'яўляецца на працягу больш 10 гадоў, уключае ў сябе распрацоўку і стварэнне новых радыепаглынальных матэрыялаў - вынікі даследчай работы накіраваны на ўмацаванне абараназдольнасці краіны.

Распрацоўкі кафедры неаднаразова дэманстраваліся на ВДНГ СССР і адзначаны медалямі. Вынікі яе работы абмяркоўваліся на міжнародных, еўрапейскіх, усесаюзных і рэспубліканскіх канферэнцыях і сімпозіумах. Людміла Іванаўна з'яўляецца членам вучонага савета універсітэта і факультэта, уваходзіць у камісію навукова-тэхнічнага савета, апаніруе дысертацыі.

З вялікай цеплынёй адклікаецца прафесар Варанчыхіна аб сваіх любімых настаўніках-педагогах Зэльвенскай сярэдняй школы № 1, якой дарэчы, хутка споўніцца 60 гадоў.

— Я бясконца ўдзячна ім за выхаванне нашых характараў, — гаворыць Людміла Іванаўна, — за станаўленне нас як асоб, за тое, што прывілі нам працавітасць, вучылі быць адказнымі за ўсе нашы справы і ўчынкі, выхоўвалі ў нас дабрату і спагаду. Многае для нас зрабіла класны кіраўнік Зінаіда Трафімаўна Удавенка — выкладчык рускай мовы і літаратуры (цяпер яна працуе ў Асіповічах). Успамінаючы школьныя гады, немагчыма забыць пра карнавальныя навагоднія вечары, якія мы рыхтавалі разам з Зінаідай Трафімаўнай. Яна для нас была не толькі настаўнікам, але і сябрам, дарадцай. Колькі п'ес рускіх, беларускіх і польскіх аўтараў паставіла З.Т.Удавенка на школьнай сцэне — гэта „Брэсцкая крэпасць", „Выбачайце, калі ласка", „Пан Тадэвуш" і іншыя. У спектаклях былі заняты і настаўнікі, і вучні, таму і збіралі яны шмат гледачоў.

З удзячнасцю гаворыць прафесар аб настаўніках фізікі Івану Васільевічу Іоська, матэматыкі — Браніславе Антонаўне Дубовай, школьным бібліятэкары Ніне Арцёмаўне Стасевіч, настаўніцы фізкультуры Ірыне Станіславаўне Тукальскай, якая прывіла ёй любоў да спартыўнай гімнастыкі, дзякуючы чаму ўжо ва універсітэце Людміла мела першы спартыўны разрад, а затым атрымала кваліфікацыю суддзі па гімнастыцы.

Людміла Іванаўна з радасцю ўспамінае цікавыя паходы на возера Бяздоннае, паездкі з канцэртамі ў вёскі раёна — усё гэта дастаўляе вялікую радасць школьнікам, таму часта ўсплывае ў памяці і сёння.

Уклад прафесара Варанчыхінай у навуку адзначаны медалём „Ветэран працы", залатым, сярэбраным і бронзавым медалямі ВДНГ СССР.

Ад выпускнікоў універсітэта ў адрас Людмілы Іванаўны прыйшло  цёплае віншаванне ў сувязі з уручэннем ёй медаля „За працоўную адзнаку": „Вы дапамаглі нам паверыць у сябе, у свае сілы, магчымасці, адкрылі прыгажосць і мудрасць навукі. Тым, што знайшлі сваю справу ў жыцці, мы абавязаны вам, Людміла Іванаўна. Шчырае дзякуй!".

Чалавек уступае ў жыццё, каб заняць у ім дастойнае месца. Прафесар Варанчыхіна дапамагла не аднаму навучэнцу зрабіць правільны выбар у жыцці. Чалавек слова і справы, яна і сваім выхаванцам прывівае пачуцці доўгу і высокай адказнасці перад людзьмі за даручаную справу.

Дачка Людмілы Іванаўны — Наташа пайшла па шляху маці — яна скончыла хімічны  факультэт Маскоўскага дзяржаўнага універсітэта. Але сямейныя абставіны склаліся так, што цяпер яна пражывае за мяжой, у ЗША.

... Па вуліцы Шапавалава, што ў г. п. Зэльва, пражываў бацька Людмілы Іванаўны — Іван Міхайлавіч. Ветэран Вялікай Айчыннай вайны. Бацькоўскі дом стаў сапраўдным прытулкам для Людмілы Іванаўны, куды яна прыязджае штогод, каб успомніць аб земляках, шчаслівых гадах дзяцінства і юнацтва.

Выкарыстаныя крыніцы:

1.     Памяць. Гісторыка -дакументальная хроніка Зэльвенскага раена,Мн.,2003 г. С. 424.

2.     М. Королькова. Дело, которое любишь. // Калининец.14.11.1986

3.     С.Васільеў. Твае людзі, Зэльвеншчына. // Праца. 07.08.1991

4.     Матэрыялы  ўспамінаў  Варанчыхінай Людмілы  Іванаўны.

5.     Фота і матэрыялы з асабістага архіву.